Inleiding Oude Heirweg 1. Het verdwenen Gasthuis ten Bunderen 2. De Oude Heirweg Breulstraat 3. De Bunderkruishoeve 6de Jagersstraat 4. Het verdwenen 19de-eeuws moederklooster Iepersestraat Stationsstraat 5. De St.-Achariushoek 6. De directeurswoning 7. Het 20ste-eeuws hoofdklooster Ten Bunderen 8. De kleuter- en basisschool Centrum 9. Het kasteel van de heerlijkheid Moorslede 10. De parochiekerk St.-Martinus 11. Het teruggevonden Mariabeeld Marktplaats 12. Het standbeeld van Pater Lievens P. Lievensstraat 13. Het St.-Elisabeth hospitaal 14. Het voormalig Klein College 15. Het kerkhof Knaagreepstraat Tuimelare Geschiedenis De naam "Tuimelare" Geografische afbakening Kapellen & asten C. Van Hauwaert

Alvorens onze wandeltocht verder te zetten via de Kerkstraat richting het Marktplein, doen we eerst nog de ronde van de buitenkant van het kerkgebouw. Gedenkplaat "Het verwoest gewest" (sculptuur, ontwerp, foto: L. Hameeuw). Rechts van de kerkingang staat sedert 2018 een sculptuur "Een verwoest gewest - de vluchtelingen". Op de gedenkplaat zijn de namen vermeld van 63 verwoeste dorpen uit de Westhoek (o.m. het "verbrand, kapotgeschoten Moorslede - Dodenland" en Dadizele) én wordt verwezen naar de duizenden vluchtelingen tijdens W.O. I (1914-1918). De grafsteen van pastoor Maddens. Tegen de kerkgevel staat de grafsteen (de enige die WO I overleefde!) van Carolus-Ignatius Maddens, pastoor van Moorslede vanaf 1780 tot zijn dood in 1793, die een cruciale rol speelde in het voortbestaan van de Congregatie van de Zusters van O.-L.-V.-ten-Bunderen. De zusters moesten in 1578, tijdens de Beeldenstorm, hun Gasthuis op de Tuimelarehoek in Moorslede ontvluchten en de wijk nemen naar Noord-Frankrijken. In 1587 konden ze naar Vlaanderen terugkeren, maar moesten zich van de bisschop van Ieper vestigen binnen de veilige muren van zijn bisschopsstad. In 1783, op bevel van de Oostenrijkse keizer Jozef II, werden 15 zusters uit hun klooster Coninkcxdaele in de Ieperse Rijselstraat verdreven. De toekomst zag er beroerd uit. Pastoor Carolus Maddens van Moorslede was de reddende engel. In 1785 vroeg hij de 33-jarige Zr. Carolina Verhelst (afkomstig uit Dadizele) om de leiding op zich te nemen van de door hem opgerichte Armenschool (1782) nabij de kerk én tegelijk van de groep van "schooljuffrouwen". Zr. Caroline ging in op dat verzoek. En zo keerden de Bundernonnen, na bijna 2 eeuwen in Ieper, terug naar Moorslede, voor een 'doorstart', voor een nieuw begin! De pastorie op de hoek van de Kerkstraat en de (smalle) Brevierstraat Aan de zuidkant van de kerk zien we de pastorie, op de hoek van de Kerkstraat en de Brevierstraat. Na de verwoesting van het hele centrum van Moorslede op het einde van Wereldoorlog I, werd, vlakbij de kerk, deze pastorie in regionale classicistische stijl opgetrokken, op een uithoek van de braakliggende tuin van het vooroorlogse moederklooster van Ten Bunderen. Deel van de kadasterkaart van Moorslede (Ph. C. Popp, halfweg de 19de eeuw). De rode pijl wijst de omwalde pastorie (295) aan met bijhorende vijver (296) en tuin (297) Tussen ca. 1604 en 1894 stond er al, verder verwijderd van de kerk, een volledig door water omgeven pastorie met vijver en tuin, rechts naast het toenmalig moederklooster van Ten Bunderen, op de locatie van het huidig "Dienstencentrum Patria" van het WZC Moorslede. De woning waarin de pastoor verbleef tussen 1894 en 1917 Maar in 1894, tijdens grondige uitbreiding- en vernieuwingswerken palmde het klooster het aanpalend omwalde pastorie-domein helemaal in. De pastorie werd afgebroken en de pastoor vestigde zich in een woning in de Dadizeelstestraat. Tussen 1922 en 1924 verrees hier, dicht bij de kerk, een nieuwe pastorij, op de hoek Kerkstraat/(smalle) Brevierstraat, op een braakliggend terrein.

De rode stip wijst de plaats aan bij de kerk van het teruggevonden Mariabeeld
(© Google Maps).

11. HET TERUGGEVONDEN MARIABEELD

Het 19de-eeuws Mariabeeld, uitkijkend op de plek van het verwoeste klooster.
(© Google Street View)

Tegen de zuidelijke buitengevel van het kerkgebouw zien we een betonnen beeld van Maria met Kind, bovenop een hoge sokkel. Dit beeld van O.-L.-Vrouw van Altijddurende Bijstand is eigenlijk de enig stenen relikwie van betekenis, die de vrijwel totale verwoesting van Moorslede tijdens Wereldoorlog I (1914-'18) heeft overleefd. Het prijkte ooit in een nis, boven de buiteningang van de kapel (1895) van het klooster St.-Vincentius a Paulo in de Yperstraat (nu 6de Jagersstraat), dat - op enkele stukken muur na - in een ruïne was herschapen.

Het beeld van O.L.V.-van Altijddurende Bijstand (1895), zoals het in 2007 werd
aangetroffen in de tuin van een privé-woning (foto: Zr. Rolande Dhondt).

Vlak na de Eerste Wereldoorlog werd, tijdens de opruimingswerken, enkel een klein witmarmeren wijwatervat ongeschonden van onder het kloosterpuin gehaald. Het is nu ingemetseld in de zijmuur van de gang in het huidig moederklooster van de Ten Bunderenzusters (Ieperstraat 54A, 8980 Zonnebeke).

Het beeld van O.-L.-V.-van Altijddurende Bijstand (1895), zoals het in 2007 werd
aangetroffen in de tuin van een privé-woning (foto: Zr. Rolande Dhondt).

Het wijwatervat werd tientallen jaren door de zusters gekoesterd als enige reliek van het verwoeste 19de-eeuws moederklooster... tot 2007. Toen raakte bekend dat in de tuin van een privé-woning in de 6de Jagersstraat, aan de overkant van het vroegere kloosterdomein, een betonnen beeld stond van O.L.-Vrouw van Altijddurende Bijstand. Dit beeld (zie foto, hierboven) was helemaal en nog niet gerestaureerd.

Voorgevel van de kloosterkapel en het Mariabeeld
in een nis boven de ingang.

Het was Ludo Hameeuw, bestuurslid van de plaatselijke Heemkundige Kring, die het beeld op het spoor kwam. Als 15-jarige jongen vernam hij van de aannemer Valeer Lievens (+ 1977), dat in zijn tuin een Mariabeeld verscholen stond, dat afkomstig was van het vooroorlogse platgebombardeerde klooster. De vader van die aannemer was een van de 4 meestergasten van de 146 arbeiders voor de opruiming van het oorlogspuin. Als jonge knaap schonk Ludo Hameeuw er toen weinig aandacht aan. Maar later ging hij steeds meer belangstelling tonen voor de geschiedenis van Moorslede en wou hij zekerheid over de herkomst van het Mariabeeld.

Een luchtfoto van het klooster van Moorslede (8 maart 1918)

Ludo Hameeuw: "Op een luchtfoto van 8 maart 1918, dus nog een aantal maanden vóór het einde van de oorlog, toen reeds 95% van Moorslede in puin was geschoten, stond de toegangsgevel tot de kapel nog volledig overeind. Hij had dus de herhaalde zware beschietingen en bombardementen van de Geallieerden in het najaar van 1917 overleefd. De nis boven de ingang was intact gebleven, maar... het beeld stond er niet meer in. Het beeld moet dus toen al zijn weggenomen en in veiligheid gebracht. Gelukkig maar. Op een luchtfoto van 28 september 1914, één dag voor de bevrijding van Moorslede, en op postkaarten van het verwoeste Moorslede van na de oorlog, merken we dat ook die kloosteringang en de rest van de kapel tegen de grond waren gegaan. Na nauwkeurig onderzoek van die oude foto's van vóór, tijdens en na de Grote Oorlog én met de mondelinge getuigenis van Valeer Lievens, was ik er zeker van dat het om het historisch beeld ging".

Het historisch Mariabeeld na de restaturatie door Fr. Cnockaert (Kerat, Wervik)

Na de "ontdekking" van het beeld in 2007 volgden intense onderhandelingen tussen alle betrokken partijen. Uiteindelijk werd de volgende overeenkomst gesloten:

• Philip en Greet Verstraete-Maddens, de bewoners van het huis, stonden het beeld af aan de Zusters van O.L.V.-ten-Bunderen.
• De zusters namen de restauratiekosten op zich en schonken het beeld in bruikleen aan de gemeente.
• De gemeente zorgde voor de oprichting van een hoge sokkel en overdekte nis, voor de plaatsing en voor het onderhoud van het beeld.
• De kerkraad St.-Martinus droeg de kosten voor de plaatsing van een infopaneel met daarop enige historische duiding.
• Ludo Hameeuw tekende voor het ontwerp, de bouwaanvraag en de begeleiding van het hele project.

Het beeld, gemaakt van gegoten beton met een ijzerstructuur erin, was dringend aan een grondige restauratie toe. Het had namelijk sterk geleden onder erosie, na decennia lang onbeschut in weer en wind te hebben gestaan. Een deel was evenwel vrij gaaf bewaard gebleven, zoals het mooie serene gelaat van de Madonna. Het werk werd toevertrouwd aan Frederik Cnockaert, eigenaar van het restauratie- en conservatiebedrijf KERAT in Wervik. Het resultaat mag er zijn!!

Groepsfoto n.a.v. de inhuldiging van het teruggevonden Mariabeeld in 2008.