DE STATUTEN VAN HET ST.-JANSHOSPITAAL IN WERVIK (1473)


Dit naer volghende es de reghele die de bisschop van Dornike, Willem, gheordineirt heift en bevolen te houden, den zusteren int hospitaal van Werveke, ute den latine gheturanslateirt in Vlaemsche. Inde name der heligher drievoudicheit, des vaders des zoons ende des helichs gheest. Amen.

TEN EERSTEN VAN DEN JAREN DAER DE ZUSTEREN IN ZYN MOETEN, DIE DAER ONTFANGHEN WORDEN, EN HOEVELE DATTER ZYN MOETEN

Omdat thospitael van Werveke principalic ghesticht es om de aerme pelgrimen en andre, niet ziec wesende, wanneer zi comen, van den zusteren daer in gheoufent en ghedient te zine, so eist dat men voordan in tselve hospitael ontfaen zal personen daer toe nuttelic, ghesond van zinnen, vroom van lichamen, oud tussen de zestienen en zesendertich jaren, gode vresende, der aermen dienst beminnende ende met goeder herten begherende te vulcommene.

Ende om dat in tselve hospitael niet meer dan ene prieuse en zesse zusteren van ouds hebben gheploghen te zine, men zaller in gheender manieren meer meughen ontfaen zonder den specialen oorlof des bisscops van Dornike.

top

VAN DER INCOMST, VAN DEN PROUFJARE EN VANDEN PROFESSE

Ale een broot open en verschenen wert, de meester, van sbisscops weighe daer ghestelt, ende de prieuse zullen neerstelicke ondersouken ende hemleden informeren van den levene, zeden, deucht, ende wijsheid van den persone die dat broot begheren zal.

Opdat zoe daer toe oorborelic bevonden wert, ende dese reghele metter gracie gods onderhouden wille, als zoe wel ghebiecht werd, men zal se danne ontfaen ende cleeden, mids den oorlof van den bisscop: om deze reghele ende oordene een jaer lanc te prouvene.

Ende tproufjaer overleden, updat den meester ende prieuse oorborelic dijnct, ende bi also dat dese nieu zustere, daer up gheeamineeirt, wel neerstelic, beloven wille dese reghel en oordene te houdene en te vulcommene, die men haer eerst in Vlaemsche lesen zal ende verclaren, naer dat zoe wel van haren zonden gheb echt ende gheabsolveirt zal zijn, men zal se, naer doffrande van der messe, te professe ende belofte ontfaen, daer zoe zecghen zal aldus:

"ic zuster M. gheve mi gode, om de aermen in dit hospitael te dienene, my leven lanc, belove gode, onder vrauwe , sinte Augustine, en alle heilighen sweghe zuverheit, gewilleghe aermoede, gheen eyghen te hebbene, ende onderdanicheit den eerwaerdigehen vader, in gode minen heere den bisscop van Doornike, die nu es ende zine naercommers, den meester ende prizuse vanden hospitale, die nu zyn ende naermaels zyn zullen. In de name des vaders des zoons ende helichs gheest. Amen."

Dese belofte ghedaen hebbende zoe zal haer voughen ter erden, up haer knien ende elleboghen, ende also bliven tot de priester zal alle de bedinghe en orisoene daer toe dienende gheseit hebben. Daer naer zal men haar ghewijt water gheven ende leeden toter prieuse ende dandre zusteren ende zal hemleden cussen, in teekene van minne, ende bliven in ordinancien de laetste van die dan profes zyn.

top

VAN DER ORDENANCIE VAN DER TAFLE , VAN DEN GHENEN DIE MEN HERBERGHEN SAL, ENDE VAN DEN DOORMTRE, EN WAT DE ZUSTREN IN CLEEDRE EN ANDERS UZEREN MOETEN

De prieuse ende zusteren zullen al int ghemeene leven, ende teender tafle eten, zi ne zullen negheen eyghen hebben. De prieuse zal hebben de handelinghe allenlyc des tydlycs goeds. Zi zullen houden zuverhede, oorsaemhede, eendrachtichede, ende minne onderlynghe. Zi zullen de aerme blidelic ontfaen en antieren, niet spelers, drynkers, noch jonge gawelose ghesellen noch lichtwyfs. Zi zullen zyn simpel van zeden en reine van woorden.

Niement zal eenen man alleene toe spreken, ten ware vader, broeder, oom ofte andre eerbaer personen, niet suspect. Zi ne meughen uten bevangh van den hospitale niet gaen zonder oorlof, noch zonder een ander zuster. Zi ne meughen gheen testament maken, noch iet geven of ontfaen, noch kinder heffen, zonder oorlof van de prieuse.

Zi zullen alle verscheede slapen, in eenen doormpter gesloten zonder bedden, up maeltraets of culcten zonder plumen ende zonder linene lakenene, in haerleder hemden uutghesteken die ziec zyn; maer zi moghen alle hebben oorcussenen van plumen. De prieuse, ende niement el, zal draghen den slotel om den dormter van binnen te slutene. Zi zullen ooc alle houden silencie in de capelle ende, in den dormter, ten ware dat zi den aermen toe spreken moesten.

top

VAN DEN ABITEN DIE DE ZUSTREN ZULLEN USERE EN DRAGHEN

Haerlieder cleederen zullen zuverlic zyn noch te lanc noch te curt; zi moghen onder draghen pelsen van coninen of lamme- ren; ende haerlieder beste kerls alleenlyc met bollekys ghevoedert.

Ende daer boven witte witte langhe mantels, ghevoedert met wammen van coninen of antler voederynge van minder prise. Zi ne zullen gheene graewe noch ghefineerde voederinghe draghen . Maer, bi also dat zi in reinachtich of vuyle wedere uten hospitale ghynghen, met orlove van der prieuse, zo zullen zi moghen boven draghen zwarte caproenen ende heyken, om dat zi twit abijt niet oneeren zouden.

Zi zullen draghen zwarte scapularissen zonder caproenen, zwarte wilen ende witte hooftcleederen zonder uutwendichede, ende wulline of zaerkine himden met lininen mauwen.

top

VAN DEN GHETIDEN TE LESENE

Onser Vrauwe ghetide zal elke zustere alle daghe zooghen, ende boven dien tsondaechs ende mesdaechs als zi niet en moeten werken, vigilie met IX lessen over allen zielen. Die niet en connen lesen zullen alle daghe elc C Pater noster ende Ave Maria ghelyc de VII ghende van den daghe, te wetene over de mattene XXV; ende over complie X. Ende over de prime, tierche, middach, noene voor elc X; over vesperen XXV; ende over complie X. Ende over de vigelien tsondaechs ende mesdaechs vichtich Pater noster ende Ave Maria.

Over de ziele van ener zustre die sterft; bin ene daghe naer haer overliden zal elke zustre lesen vigelie met IX lessen ende bi acht daghe daer naer ener zouter.

Die tit niet en cocnen lesen zullen zooghen over de vigelien vichtich Pater noster ende Ave Maria. Ende over de zouter elc C Pater noster ende Ave Maria of C zeven salmen diese connen. Zi zullen ooc elce daghe lesen cnielende voor haerleder zonden drie Miserere mei Deus, ende voor de gene die hemlieden enigh wel doen VII Pater noster ende Ave Maria. Die niet lesen connen elc voor de drie Miserere mei Deus, die zal zecghen VII Pater noster ende Ave Maria.

top

VAN DEN CAPITELE

Eens de weke elc de prieuse hoit dan capitel met den zusteren, om de zaken van den hospitale te overziene, ende de mesdaden, zynre enighe, onderlinghe to corregierene. Waert zo dat enighe zustre de aerme qualic ende wreedelic antierde, verwete, beghecte of andersins onghelyc dade, of van andre zustren, scade zeide, of grote eeden zwoere, ghescal of onghenoughte maecte, of andre voorlede mesdaed verwete, of leughenachtich bevonden waer, die zal, om dese en om ghelike zaken, enen dach silencie houden, niet anders dan broot ende potagie eten ende bierkin drinken.

Waert bi also dat enighe zustre een andre sloughs in evelmoede; den meester of der prieuse overhorich ware; tsecreet van capitele verseide, tgoet van den hospitaele, zonder orlof, wechgave of vercochte; ghelt of juweele over haer eyghen hilde, besloten brieven uutsonde of ontfynghe zonder orlof, die zal, om dese ende ghelike zaken, drie daghe lanc, ter erde zittende, niet anders eten dan broot ende pottagie ende bierkin drinken.

Waert bi also dat enighe zustre vleeschelike met enighen man mesdade hemlic, of yet stole, die zal openbaere discipline in capitel oemoedelic ontfaen, ende daernaer XL daghen lanc in presentie van den andren zustren, beneden ter erden zittende, niet anders eten dan broot ende pottagie en bierkin drinken en een jaer lanc dachterst stede houden.

Bi also dat enighe zustre kind droughe, of uutgaende dhabyt van den hospitaele uut dede ende liete, die sal men alsdeels ute den hospitaele versteken. Maer hadde zoe groot berauwe van der sonde ende zoe zeer oorbore1ic ware om de zieken te antierne, de meester ende Prieuse zullen moghen weder ontfaen in ontfermicheden, mits dat zoe doen zal dese na volghende penitentie: te wetenen dat Zoe XL daghen lanc zal ghevanghe bluven in camer besloten en levee met der epise die den andren zustren overblyft; in de XL daghen daer naer volghende zal eten in presencien van den andren zusteren beneden ter erde zittende en drie daghen de weke silencie houden ende niet ansers eten dan broot ende pottaige ende bierkin drinkin. Dit vulcommen zynde zoo zal een jaer lanc de achterste stede hebben, altoos behoudende den bisscop van Doornike boven desen zine punitie ende correctie up haer van zulken grote mesdaden.

top

VAN VASTENDAGHEN ENDE VAN VLEESCH TE DERVEN

Alle vriedaghen zullen zi vasten, het en ware Kerstdach, insghelycs alle daghen in den vastene en alle andre daghen die heleghe kerke ghebied to vastene. In den advent zullen zi vlesch derven, ende vasten maendagh, wonsdach, vrindach ende zaterdach. Up den goeden vrindach ende in onser Vrauwe avend te half Ougst zullen zi vasten te bone ende te broode. Ende des wondaghes zullen zi gheentyd vleesch eten binnenden hospitaele.

VAN DISPENSATIEN

De meester ende de prieuse zullen moghen dispenseren up de articlen ende correctien voren verclaert, om de oude, zieckte, cranchede of tede hede van der zusteren complexien. Alsoot hemleden goet dynken zal.

Dese reghele ende ordinancie was ghegeven te Doornike onder des voorleids bisscops grote zeghele, int jaer ons heeren duust vierhondert drie ende zeventich, den twyntichst dach in Meye.

top